Πηγή: Youtube - GreekTVPortal

Όλο και πιο συχνά, παρατηρούμε άτομα να απευθύνονται στον θεραπευτή ακόμη και από την πρώτη τηλεφωνική επαφή, φέρνοντας ως αίτημα κάτι πολύ συγκεκριμένο, ακλόνητο  και αδιαπραγμάτευτο: κρίση πανικού. Ο όρος έχει φτάσει να χρησιμοποιείται πλέον συχνά στην καθομιλουμένη, ενώ είναι εντυπωσιακό το ότι με μία απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο βρίσκει κανείς πληθώρα πληροφοριών γύρω από την φύση και αντιμετώπιση του πανικού, όπως επίσης σεμινάρια, άρθρα, βιωματικές ασκήσεις, κλπ.

Αλλά ας μην πάμε μακριά: Πρόκειται σίγουρα για μια κατάσταση την οποία βιώνει ολοένα και περισσότερος πληθυσμός, την οποία φαίνεται να μοιράζεται πολύ πιο εύκολα από άλλες συναισθηματικές δυσκολίες. Πολύ συχνά ακούμε σε μια παρέα κάποιον να διηγείται την εμπειρία του πχ. στο αεροπλάνο, ή όταν κλείστηκε σε ασανσέρ, ή ακόμη και μόνος στο σπίτι όπου τον/την «έπιασε κρίση πανικού».  Όμως, ποιά είναι η λειτουργία του πανικού; Γιατί να συμβαίνει και να επαναλαμβάνεται μια κατάσταση που μόνο εμπόδια προκαλεί στην καθημερινότητα; Μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε ή ακόμη, έχει να μας πει κάτι για τον εαυτό μας;

Τί είναι κρίση και τί πανικός;

Φαίνεται ότι ο όρος περιγράφει κάτι ορισμένο όπως αιφνίδιο έντονο άγχος, ταχυπαλμία, εφίδρωση, δυσφορία στην αναπνοή, αίσθημα αβοήθητου, κατακλυσμικές αρνητικές σκέψεις, ναυτία, ζάλη, πόνος στον θώρακα, πιθανές παραισθήσεις, κα. Αρχικά, είναι σημαντικό να γίνουν οι απαραίτητες κλινικές εξετάσεις ώστε να αποκλειστεί το ενδεχόμενο οργανικής αιτίας.

Επίσης, κρίση πανικού μπορεί να βιώσουμε όλοι μεμονωμένα στην ζωή μας χωρίς να έχουμε διαταραχή πανικού (κλινική διάγνωση της συγκεκριμένης αγχώδους διαταραχής). Μια κρίση πανικού πρόκειται ουσιαστικά για την έντονη αντίδραση του οργανισμού απέναντι σε ένα ερέθισμα που αντιλαμβάνεται ως υπερβολικά αγχογόνο ή απειλητικό.

Ωστόσο, η επιλογή των λέξεων σε συνδυασμό με την ευκολία που χρησιμοποιούνται, οδηγούν πολλούς σε μια διαστρεβλωμένη αντίληψη του εαυτού και των πεποιθήσεων του γύρω από την «ασθένεια». Η λέξη «κρίση» (αρχ. Κρίσις)  ορίζεται αρχικά ως η «νοητική ενέργεια που οδηγεί σε μια απόφαση ή επιλογή» , ενώ ως δεύτερη ερμηνεία, περιγράφει την ραγδαία όξυνση ενός προβλήματος. Εφόσον λοιπόν αυτό που βιώνει κάποιος δεν είναι απλά πανικός, αλλά κρίση πανικού, τα πράγματα φαντάζουν πολύ πιο σύνθετα.

Σήμερα, τείνουμε να ξεχνάμε την πρώτη ερμηνεία του όρου και να μένουμε στο αίσθημα χάους και αταξίας που μας προκαλεί. Το χάος για τους περισσότερους αντιπροσωπεύει έλλειψη ελέγχου, φόβο για το άγνωστο, απρόβλεπτες καταστάσεις. Ενέχει όμως έντονα το στοιχείο της κίνησης, και μόνο με την κίνηση προχωράμε. Επομένως, αυτό που τώρα μοιάζει ανεξέλεγκτο, μήπως αποτελεί μια ευκαιρία να μάθουμε κάτι που δεν γνωρίζουμε;

Κρίση, Έλεγχος και Θεραπεία

Η έρευνα και η εμπειρία πάνω στις κρίσεις πανικού, συχνά αναδεικνύει το στοιχείο του ελέγχου ως μείζονος σημασίας. Ψυχοθεραπευτικά, ο έλεγχος αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές έννοιες που αξίζουν επεξεργασίας σε ένα άτομο. Είναι σημαντικό να επενδύσουμε σε μια θεραπευτική διαδικασία, μέσα στην οποία θα έχουμε την ευκαιρία να επεξεργαστούμε όχι μόνο την φύση και την συχνότητα του πανικού, αλλά τι τελικά θέλει να μας πει.

Ο πανικός φαντάζει τρομερός και απειλητικός την στιγμή που συμβαίνει, όμως το σώμα μας σπάνια «γεννά» έναν πόνο χωρίς λόγο. Σε αρκετές περιπτώσεις θεραπείας, ο πανικός έχει λειτουργήσει στο σώμα και ως ένα παράδοξο «διάλειμμα», αναδύοντας την ανάγκη του ατόμου για αποφόρτιση από άκαμπτες πεποιθήσεις σχετικά με το θάρρος, την δύναμη, το πρότυπο ενός αλάνθαστου ανθρώπου.

Τελικά, τί να μείνει και τί να φύγει;

Το αξιοσημείωτο με τον πανικό είναι πολλές φορές κατά την διαδικασία της θεραπείας, ο θεραπευόμενος δείχνει την διάθεση να επιβεβαιώνει ότι βιώνει ακόμα επεισόδια πανικού, ενώ να αρχίζει να ανησυχεί όταν παρατηρεί ότι έχει καιρό να του συμβεί. Ένα από τα πρώτα μου περιστατικά με αίτημα κρίσεων πανικού, η Μ. (35 ετών), είχε καταφέρει να δώσει μορφή, υπόσταση και όνομα στην δυσκολία αυτή, αποκαλώντας τον πανικό το «μικρό κόκκινο διαβολάκι»  που καθόταν πάντα στον ώμο της και δεν την άφηνε ποτέ μόνη.

Στην διάρκεια της θεραπείας, συζητήθηκε μια κρυφή λειτουργία αυτού του διαβολάκου, όπου με το να βρίσκεται πάντα μαζί της, της κρατούσε μόνιμη συντροφιά και εκείνη δεν ένιωθε τόσο μόνη. Όταν ο κρίσεις συνέβαιναν όλο και πιο σποραδικά, εκείνη άρχισε να το αναζητά και να επιβεβαιώνει αν βρίσκεται ακόμη κοντά της ή όχι, με το να προσπαθεί να ανακαλέσει στην μνήμη της τα συμπτώματα. Έτσι λοιπόν, η κρυφή αυτή λειτουργία του πανικού, που μόνο καταστροφικός φαινόταν αρχικά,  έδωσε την ευκαιρία να αναδυθούν θέματα προς διαπραγμάτευση στην θεραπεία όπως η μοναξιά, ο έλεγχος, η συντροφικότητα, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, ακόμη και μία παλαιότερη ανεπίλυτη διαδικασία πένθους στην οικογένειά της.

Κλείνοντας, πολλά έχουν γραφεί για το πώς να αντιμετωπίζουμε την κρίση πανικού την στιγμή που συμβαίνει και φυσικά ο καθένας είναι ελεύθερος να δοκιμάσει ποιά από τις τεχνικές που προτείνονται από τους ειδικούς του ταιριάζει περισσότερο.

Αν μη τι άλλο, πρόκειται για μια ιδιαίτερα δύσκολη εμπειρία που λίγο χώρο αφήνει για αναστοχασμό την στιγμή που συμβαίνει. Είναι επομένως χρήσιμο να έχουμε στο οπλοστάσιό μας δοκιμασμένες τεχνικές που θα μας ανακουφίσουν έστω λίγο την ώρα της κρίσης.

Όμως, ας μην ξεχνάμε ότι σε ένα σύστημα, πλαίσιο, ακόμη και σε ατομικό επίπεδο, μια συμπεριφορά επιβιώνει και επαναλαμβάνεται επειδή συνήθως εξυπηρετεί κάπου ή λειτουργεί σε κάτι.  Αξίζει, συνεπώς, να δοκιμάσουμε για μια φορά να ακούσουμε τι έχει να μας πει ο πανικός και πού εφιστά την προσοχή μας, αντί να προσπαθούμε επίμονα να τον κάνουμε να σωπάσει.

Αρθρογράφος: Αγγελική-Μαρία Μηλιαράκη, Ψυχολόγος

Πηγή: e-psychology.gr

Αν και πολλές φορές οι επιχειρήσεις τείνουν να μην τον υπολογίζουν, το κόστος της έλλειψης σεβασμού στην εργασιακή φιλοσοφία είναι τεράστιο σε όλους τους τομείς.

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, οι άνθρωποι νιώθουν ότι δεν λαμβάνουν κανέναν σεβασμό στον εργασιακό τους χώρο. Οι εργαζόμενοι αισθάνονται ότι εργάζονται σε ένα τοξικό περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από σκληρά αφεντικά. Άλλοι διαμαρτύρονται ότι αντιμετωπίζονται ασεβώς με βάση το φύλο, την εθνικότητα ή τη θρησκεία. Μερικοί, λαμβάνουν προσβλητικά, καυστικά email.    

Ποιο είναι όμως το πραγματικό κόστος αυτής της ασέβειας; Τα τελευταία 20 χρόνια, οι ερευνητές μελετούν αυτό το ζήτημα, με μελέτες σε χιλιάδες εργαζομένους, σε όλο τον κόσμο αναφορικά με τον τρόπο που αντιμετωπίζονται στην εργασία τους. Σχεδόν οι μισοί από όσους συμμετείχαν στις έρευνες από το 1998, ανέφεραν ότι τους συμπεριφέρονταν με αγένεια, τουλάχιστον μια φορά το μήνα. Το ποσοστό από αυξήθηκε στο 55% το 2011 και έφτασε το 62% το 2016. Αν και καμιά φορά ο απολογισμός είναι κρυφός, το κόστος αυτής της ασέβειας είναι τεράστιο.

Από τους περίπου 800 υψηλόβαθμους και απλούς υπαλλήλους, σε 17 βιομηχανικές μονάδες της εταιρίας Christine Pearson, που πραγματοποιήθηκε η έρευνα μαζί με το Thunderbird School of Global Management, οι υπάλλληλοι που δεν ένιωθαν ότι τους σέβονταν είχαν χειρότερη απόδοση¹. Το 47% εκείνων που βίωναν έλλειψη σεβασμού από πρόθεση, δήλωσαν ότι μείωσαν συνειδητά το χρόνο εργασίας τους, ενώ το 38% δήλωσε ότι προμελετημένα μείωσε την ποιότητα εργασίας του. Επίσης, το 66% ανέφερε ότι η επίδοσή του παρουσίασε πτώση και το 78% ότι η αφοσίωση του προς την επιχείρηση έχει μειωθεί σημαντικά.

Πολλές από αυτές τις συνέπειες παραμένουν απαρατήρητες. Το άγχος που προκαλεί η έλλειψη σεβασμού μπορεί να «σκοτώσει» την παραγωγικότητα και τους ίδιους τους εργαζομένους. Όσοι ξεσπούν στους άλλους, μειώνουν τους υφιστάμενούς τους ή υποτιμούν τους συναδέλφους τους, με τη συμπεριφορά τους μπορεί να δημιουργήσουν πολλαπλές επιπτώσεις. Το 80% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι έχανε χρόνο από την εργασία του ανησυχώντας για κάποιο τέτοιο περιστατικό και το 63% έχανε χρόνο στην προσπάθεια του να αποφύγει αυτόν που τον αντιμετώπιζε με αγένεια.

Η έλλειψη σεβασμού μπορεί να εξαντλήσει το ανοσοποιητικό σύστημα, προκαλώντας ακόμα και καρδιαγγειακές παθήσεις, καρκίνο, διαβήτη και έλκος. Η έρευνα² επίσης έδειξε ότι η εργασία μέσα σε μια ομάδα, όπου υπάρχει απρέπεια, επηρεάζει την ψυχική υγεία των ανθρώπων, λαμβάνοντας υπόψη το στρες και την αγένεια που έχει βιώσει κάποιος σε προσωπικό επίπεδο. Δεν είναι απαραίτητο να ανήκει κάποιος στην ομάδα-στόχο ή να λαμβάνει τα περισσότερα αγενή σχόλια δημοσίως για να επηρεαστεί αρνητικά. Μπορεί να θυμάται ένα περιστατικό με έναν συνάδελφο και να σκέφτεται πως θα αντιδρούσε ο ίδιος ή αν θα είναι αυτός ο επόμενος στόχος.

Ανεξάρτητα από το αν εργαζόμενοι υποφέρουν από κάποια ψυχική ή σωματική επίπτωση, πολλοί είναι εκείνοι που αποφασίζουν να εγκαταλείψουν την εργασία τους. Στην παρούσα έρευνα, από όσους δήλωσαν ότι βίωναν αγένεια εντός του εργασιακού πλαισίου, το 12% εγκατέλειψε την εργασία εξαιτίας της ασεβούς συμπεριφοράς. Παρ’ όλα αυτά, όσοι παραιτούνται εξαιτίας της αγένειας, συνήθως δεν αναφέρουν τον πραγματικό λόγο στους εργοδότες τους.

Ακόμα και όταν οι άνθρωποι που βιώνουν ασέβεια, επιθυμούν να αποδώσουν καλά, δεν τα καταφέρνουν. Σε πειραματικές μελέτες³, παρατηρήθηκε πτώση της εργασιακής απόδοσης, αμέσως μετά την εμφάνιση της αγένειας. Και μόνο η μαρτυρία γεγονότων ασέβειας είχε αρνητικό αποτέλεσμα με την μείωση της απόδοσης τουλάχιστον κατά 50%. Οι υπάλληλοι που είχαν βιώσει ασέβεια δεν ήταν επίσης ιδιαίτερα δημιουργικοί στο brainstorming.

Η αγένεια στον εργασιακό χώρο ζημιώνει την εξυπηρετικότητα και τη συνεργασία

Έχει επίσης διαπιστωθεί ότι οι εργαζόμενοι που εκτίθενται σε αγενείς συμπεριφορές, είναι τρεις φορές λιγότερο πιθανό να βοηθήσουν τους άλλους και μάλιστα η προθυμία τους να μοιραστούν μειώνεται στο μισό.

Το τίμημα της ασέβειας στον εργασιακό χώρο έχει συγκλονιστική επίδραση και στη σχέση με τους πελάτες

Μια νέα έρευνα, έδειξε ότι πολλοί καταναλωτές είναι λιγότερο πιθανό να προβούν σε αγορές από μια εταιρεία που θεωρούν ότι συμπεριφέρεται άσχημα, είτε στους ίδιους, είτε στους εργαζόμενους της. Ακόμη και μία σύντομη αρνητική αλληλεπίδραση, μπορεί να οδηγήσει σε γενικεύσεις για όλους τους εργαζόμενους, την επιχείρηση, ακόμη και το brand της. Για παράδειγμα, μετά από τις καταγγελίες των εργαζομένων για την έλλειψη σεβασμού, την ύπαρξη παρενόχλησης και ενός τοξικού περιβάλλοντος στην εταιρία Uber, οι πελάτες τους δήλωσαν ότι στράφηκαν προς τους ανταγωνιστές τους. Η φήμη ενός οργανισμού, για τον τρόπο με τον οποίο μεταχειρίζεται τους υπαλλήλους του, επηρεάζει σημαντικά την υποστήριξη και την αφοσίωση των πελατών του.

Οι ηγέτες των ομάδων παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην τόνωση της ομάδας. Μία έρευνα⁴ που πραγματοποιήθηκε σε διατμηματικές ομάδες, αποκάλυψε ότι όταν οι ηγέτες συμπεριφέρονταν στα μέλη της ομάδας, σωστά και δίκαια, τα μέλη της ομάδας ήταν πιο παραγωγικά, σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο. Ήταν μάλιστα και πιθανό να κάνουν ακόμη περισσότερα πράγματα και από τις απαιτήσεις της εργασίας τους. Όλα επομένως, ξεκινούν από την κορυφή.

Στις μελέτες που έχουν γίνει σε πάνω από είκοσι χιλιάδες εργαζομένους σε όλο τον κόσμο, εκείνοι που ένιωθαν ότι οι ανώτερό τους, τούς έδειχναν σεβασμό, ανέφεραν 92% μεγαλύτερο ποσοστό συγκέντρωσης και ιεράρχησης, 55% περισσότερη εμπλοκή, 56% καλύτερη υγεία και ευεξία, 1,72 φορές περισσότερη εμπιστοσύνη και ασφάλεια και 89% μεγαλύτερη απόλαυση και ικανοποίηση από την εργασία τους. Επίσης ήταν 1,1 φορές περισσότερο πιθανό να παραμείνουν στην επιχείρηση, από εκείνους που δέχονταν αρνητική συμπεριφορά.

Αν επιθυμείτε να καλλιεργήσετε την ευγενική κουλτούρα εντός του οργανισμού σας, απομακρύνετε τους τοξικούς ανθρώπους πριν καν μπουν στην επιχείρησή σας. Στις συνεντεύξεις διερευνήστε τις θέσεις των υποψηφίων, μέσω συμπεριφορικών ερωτήσεων. Ελέγξτε με κάθε λεπτομέρεια τις αναφορές των μελλοντικών υπαλλήλων και στελεχών, αλλά μην περιορίζεστε μόνο σε αυτές, κοιτάξτε κάτω από την επιφάνεια των ανθρώπων.

Να είστε σαφείς σχετικά με τις αξίες του οργανισμού σας. Κάντε την ευγένεια και τον σεβασμό μέρος εργασιακής φιλοσοφίας και τοποθετήστε την σε ένα ορατό σημείο. Είναι σημαντικό η ομάδα σας να συμμετέχει στον διάλογο θέσπισης των κανόνων λειτουργίας. Στη συνέχεια, καταστήστε σαφές στους υπαλλήλους σας ότι ο καθένας είναι υπεύθυνος για την εκπλήρωση των κανόνων ευγένειας του οργανισμού σας.

 Ένας τρόπος για να δείξετε πόσο σημαντική είναι η ευγένεια και ο σεβασμός για την δική σας επιχείρηση, είναι να βρείτε ένα τρόπο μέτρησης αυτών κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης της απόδοσης. Βρείτε τρόπους για να ενισχύσετε τέτοιες πρακτικές δημοσίως μέσα από την αναγνώριση και την επιβράβευση των υπαλλήλων σας.

Τέλος, οι ηγέτες πρέπει να διορθώνουν γρήγορα την κακή συμπεριφορά και ταυτόχρονα να απαιτούν από τους υπαλλήλους τους να είναι ευγενικοί. Αν η κακή συμπεριφορά από έναν υπάλληλο σε οποιοδήποτε επίπεδο δεν διορθωθεί άμεσα, έχει φύγει. Οι ηγέτες των επιχειρήσεων είναι πεπεισμένοι ότι οι πελάτες τους μπορούν να καταλάβουν την έλλειψη σεβασμού και την αγένεια και είναι διατεθειμένοι να τους απολύσουν ακόμη και αν είναι εξαιρετικοί στη δουλειά τους.

Η έλλειψη σεβασμού στοιχίζει πολύ ακριβά για να αγνοηθεί. Επικεντρωθείτε στην διαμόρφωση μιας εργασιακής κουλτούρας, όπου οι άνθρωποι θα αισθάνονται ότι τους σέβονται και θα ανταμειφθείτε.

 Πηγή: qz.com
Συγγραφέας: Dr. Christine Porath
Απόδοση: Άννα Αποστολίδου, Κλινικός Ψυχολόγος
Έρευνες: 1. The Cost of Bad Behavior
2. Personal and workgroup incivility: impact on work and health outcomes.
3. Does Rudeness Really Matter? The Effects of Rudeness on Task Performance and Helpfulness
4. The Effect of Interactional Fairness on the Performance of Cross-Functional Product Development Teams: A Multilevel Mediated Model

Πηγή: psychologynow.gr

Ας ξεκινήσουμε την περιγραφή του ναρκισσισμού με δύο ακραία παραδείγματα: τον «πρωταρχικό ναρκισσισμό» του νεογέννητου και τον ναρκισσισμό του παράφρονα.

Το βρέφος δεν σχετίζεται ακόμα με τον εξωτερικό κόσμο (στη φροϋδική ορολογία η λίμπιντό του δεν έχει φτάσει ακόμα στην κάθεξη των εξωτερικών αντικειμένων). Ένας άλλος τρόπος να το θέσουμε είναι να πούμε ότι ο εξωτερικός κόσμος δεν υπάρχει για το νεογέννητο, και αυτό στο βαθμό που δεν είναι ικανό να διακρίνει μεταξύ του «Εγώ» και του «όχι Εγώ».

Επίσης, μπορούμε να πούμε ότι το νεογέννητο δεν «ενδιαφέρεται» (interested, από το λατινικό ρήμα interesse = εν-υπάρχω) για τον εξωτερικό κόσμο. Η μόνη πραγματικότητα που υπάρχει για το βρέφος είναι ο εαυτός του: το σώμα, η φυσική αίσθηση του κρύου και της ζέστης, η δίψα, η ανάγκη του για ύπνο και σωματική επαφή.

Ο παράφρων βρίσκεται σε μια κατάσταση που ουσιαστικά δεν διαφέρει από εκείνη του νεογέννητου. Ωστόσο, ενώ για το νεογέννητο ο εξωτερικός κόσμος δεν έχει ακόμα αναφανεί ως πραγματικός, για τον παράφρονα έχει πάψει να είναι αληθινός. Στην περίπτωση των παραισθήσεων, για παράδειγμα, οι αισθήσεις έχουν χάσει τη λειτουργία καταγραφής εξωτερικών συμβάντων – καταγράφουν υποκειμενικές εμπειρίες σύμφωνα με κατηγορίες αισθητηριακής αντίδρασης σε εξωτερικά αντικείμενα.

Στην παρανοϊκή παράκρουση επενεργεί ο ίδιος μηχανισμός. Ο φόβος ή η υποψία, για παράδειγμα, που είναι υποκειμενικά συναισθήματα, αντικειμενικοποιούνται κατά τρόπο που το παρανοϊκό άτομο είναι πεπεισμένο ότι οι άλλοι συνωμοτούν εναντίον του. Αυτή ακριβώς είναι η διαφορά με το νευρωτικό άτομο: το τελευταίο μπορεί να φοβάται συνεχώς ότι το μισούν, ότι βρίσκεται υπό διωγμό και ούτω καθεξής, αλλά έχει ακόμη επίγνωση ότι αυτό είναι κάτι που φοβάται. Για το παρανοϊκό άτομο ο φόβος έχει μεταμορφωθεί σε γεγονός.

Ένα συγκεκριμένο παράδειγμα ναρκισσισμού που βρίσκεται στο μεταίχμιο μεταξύ λογικής και παραφροσύνης συναντάμε σε ορισμένα άτομα που έχουν αποκτήσει υπερβολική δύναμη. Οι Φαραώ της Αιγύπτου, οι Καίσαρες της Ρώμης, οι Βοργίες, ο Χίτλερ, ο Στάλιν, ο Τρουχίλιο – παρουσιάζουν όλοι παρόμοια γνωρίσματα. Έχουν αποκτήσει απόλυτη εξουσία.

Ο λόγος τους είναι ο τελικός κριτής των πάντων, ακόμη και της ζωής και του θανάτου. Και δεν φαίνεται να υπάρχει όριο στην ικανότητά τους να κάνουν ό,τι επιθυμούν. Είναι θεοί που τους περιορίζει μόνο η ασθένεια, τα γηρατειά και ο θάνατος. Προσπαθούν να βρουν λύση στο πρόβλημα της ανθρώπινης ύπαρξης. Προσπαθούν να προσποιηθούν πως δεν υπάρχει όριο στη λαγνεία και την εξουσία τους, και έτσι κοιμούνται με αμέτρητες γυναίκες, σκοτώνουν αμέτρητους άντρες, χτίζουν παντού κάστρα, «θέλουν τη σελήνη», «θέλουν το αδύνατο».

Αυτό αποτελεί παραφροσύνη, παρότι συνιστά μια προσπάθεια να επιλύσει κανείς το πρόβλημα της ύπαρξης προσποιούμενος ότι δεν είναι άνθρωπος. Είναι μια παραφροσύνη που τείνει να εξελίσσεται κατά τη διάρκεια της ζωής του ατόμου που έχει προσβάλει. Όσο περισσότερο προσπαθεί να γίνει θεός, τόσο περισσότερο απομονώνεται από την ανθρώπινη φυλή. Αυτή η απομόνωση του προκαλεί μεγαλύτερο φόβο, όλοι γίνονται εχθροί του και προκειμένου να αντέξει το φόβο που ακολουθεί, πρέπει να αυξήσει τη δύναμη, τη στυγνότητα και το ναρκισσισμό του.

Αυτή η καισαρική παραφροσύνη θα ήταν καθαρή τρέλα αν δεν υπήρχε ένας παράγοντας : μέσω της δύναμής του ο Καίσαρας έχει υποτάξει την πραγματικότητα στις ναρκισσιστικές φαντασιώσεις του. Έχει αναγκάσει τους πάντες να συμφωνήσουν ότι είναι θεός, ο ισχυρότερος και σοφότερος όλων – έτσι η μεγαλομανία του φαίνεται λογικό συναίσθημα.

Από την άλλη, πολλοί θα τον μισήσουν και θα προσπαθήσουν να τον ανατρέψουν και να τον σκοτώσουν – έτσι οι παθολογικές υποψίες του στηρίζονται κι αυτές σε ένα πυρήνα πραγματικότητας. Ως αποτέλεσμα δεν αισθάνεται αποκομμένος από την πραγματικότητα – έτσι μπορεί να διατηρήσει ένα ίχνος λογικής, αν και παραμένει πάντα σε επισφαλή κατάσταση.

Η ψύχωση συνιστά μια κατάσταση απόλυτου ναρκισσισμού, στην οποία το άτομο έχει διαρρήξει κάθε σύνδεση με την εξωτερική πραγματικότητα και έχει μετατρέψει τον εαυτό του σε υποκατάστατό της. Έχει γεμίσει ολοκληρωτικά από τον εαυτό του, έχει γίνει ο «θεός και ο κόσμος» για τον εαυτό του. Με αυτή ακριβώς την ιδέα άνοιξε για πρώτη φορά ο Φρόιντ τον δρόμο για τη δυναμική κατανόηση της φύσης της ψύχωσης.

«Η καρδιά του ανθρώπου» Erich Fromm, Εκδόσεις Διόπτρα

Πηγή: enallaktikidrasi.com